"Paszczak"

Żeby było jasne - to nie jest czyjeś przezwisko! Tak nazywam pomoc naukową wymyśloną przeze mnie wiele lat temu. Paszczak to rodzaj modelu, który pomaga mi wytłumaczyć uczniom podstawy fonetyki, czyli budowę i działanie narządów mowy w procesie powstawania głosek.
Paszczak został wykonany przy użyciu sklejki, drutu, czerwonej taśmy oraz kartonu, guzików i nitek.
Ze sklejki wycięte zostały 2 elementy tworzące "profil" głowy człowieka. Połączyłam je śrubką, dzięki czemu są ruchome - Paszczak bez problemu otwiera swoją "paszczę". Nakleiłam schemat tchawicy, krtani oraz jamy nosowej wykonane z białego kartonu. Przykleiłam także "zęby" oraz "wargi". Z drutu owiniętego czerwoną taśmą wykonałam schemat języka - drut pozwala wyginać "język", aby pokazać jego ułożenie w czasie artykulacji głosek miękkich oraz twardych.  Z kartonu wycięłam jeszcze schematyczne struny głosowe i przy pomocy guzików i nici zamocowałam je w "krtani" - dzięki temu też są ruchome i pozwalają pokazać powstawanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych. Ostatnim ruchomym elementem jest języczek, który służy do demonstracji procesu powstawania głosek ustnych i nosowych.
Uczniowie bardzo polubili Paszczaka i chętnie sami ustawiali jego narządy mowy tak, aby uzyskać odzwierciedlenie powstawania konkretnej głoski.
Niestety, po latach używania mój pierwowzór uległ już pewnym uszkodzeniom, stąd najwyższy czas zrobić nowego pomocnika:)
Poniżej zamieszczam schematy poszczególnych elementów.

1. Góra - większa kropka to dziurka na skręcenie obu elementów, zaś mniejsza - miejsce na zamocowanie "języczka"

2. Dół - większa kropka jak wyżej, mniejsza (mniej więcej w tym miejscu) na zamocowanie "strun głosowych". Ups - teraz zauważyłam, że nie zaznaczyłam dziurki na zamocowanie "języka" z drutu

3. Narządy mowy do wycięcia z kartonu - najlepiej każdy z nich niech jest w innym kolorze

Na język potrzebujemy dość mocny drut, który jednak da się w miarę łatwo wyginać. Jego długość powinna być taka, aby można było go ułożyć od "zębów" wygięty w łuk do podniebienia górnego aż do naszego miejsca zamocowania. Po zamontowaniu drutu, owijamy go czerwoną taśmą. Można też Paszczakowi podmalować na czerwono wargi, a na biało zęby. 

Elementy z moich schematów powinny do siebie pasować, jeśli zachowany zostanie rozmiar oryginalny:) Zamiast guzików i nitek spokojnie można użyć małych śrubek. 

A oto przykładowe wykorzystanie "Paszczaka" do prezentacji sposobu powstawania głosek:

 

głoski dźwięczne - struny głosowe zsunięte

 

głoski bezdźwięczne - struny głosowe rozsunięte

 

głoski nosowe - języczek "wisi" swobodnie

 

głoski ustne - języczek "blokuje" dopływ powietrza do jamy nosowej

 

głoski miękkie - środek języka uniesiony ku podniebieniu

 

głoski twarde - język "leży" płasko

A tak pracują z nim uczniowie